Voor de komende editie van mijn reisgids Normandië en Bretagne ben ik al volop op pad geweest. Wat is het toch een fantastische streek. Hoewel je naar de Bretonse kust al gauw een volle dag onderweg bent, is een eerste halte in Normandië met hooguit 1 laadstop te bereiken … Mijn trouwe reisgezel Marcel nam een paar dagen eerder een voorsprong en ging per fiets – we spraken af in Deauville. We zagen de voorbereidingen voor de 70-jarige herdenking van D-Day; de invasiestranden zijn ook na zoveel tijd nog een heel actueel thema in de regio – indrukwekkend, ijzingwekkend. Tegelijkertijd biedt het natuurschoon veel troost. Voor het ‘brede plaatje’ vond Marcel het absoluut nodig om de kust vanuit de lucht te bekijken …
Mont Saint-MichelOmgeving RoscoffCarentan vuurtoreneiland
Koop de gids nu in de webwinkel van De Zwerver, of bij je favoriete boekhandel
Licht- en geluidsspektakel op de Place Stanislas van Nancy
Wat voeg je nog toe als een gids zijn 7e druk krijgt? Na de pandemie betroffen de correcties helaas vooral verdwenen attracties en adresjes. Maar we zien inmiddels ook weer een opleving: de art nouveau van Nancy glanst als nooit tevoren. Wijndorpen lokken weer grote aantallen vinofielen en recreatieve wijnliefhebbers. Straatsburg bruist ook als de Europarlementariërs er niet zijn. En stadjes als Belfort en Besançon zijn nog altijd heerlijke plekken om te bezoeken. In het noorden blijft het oorlogsverleden levend. En wil je juist eens even helemaal niets in je vakantie? Buiten de populaire ballons zijn in de Vogezen nog volop rustige plekken te vinden.
Koop nu in de webwinkel van De Zwerver of bij je favoriete boekhandel
Na 10 succesvolle drukken gaf mijn collega Joke Radius te kennen niet meer beschikbaar zijn om te reizen in en te schrijven over Normandië en Bretagne. Op zo’n mooie bestemming kon ik niet anders dan enthousiast reageren. De verrukkelijke zwembaaien van Normandië (Cabourg …), de schitterende krijtkust met gruwelijke oorlogsgeschiedenis, de rode-rotskust en vissersdorpjes van Bretagne, de eindeloze fietspaden: al met al een gebied waar je meerdere vakanties goed kunt doorbrengen.
Inmiddels heb ik al een tweede druk afgeleverd, waarvoor ik me extra in de Normandische landingsplaatsen en de bijzondere steenformaties van Bretagne heb verdiept.
Zomer 2025 liet ik me verrassen door de bijzondere openbare fototentoonstelling die op de boulevards en in de straten van Houlgate te zien waren. Ik was zeer onder de indruk van de multimedia-opzet van de Villa du Temps Rétrouvé in Cabourg (een must voor Proust-fans maar zeker niet alleen voor hen de moeite waard). En verder waren diverse tuinen er op hun mooist en bleef het genieten van de streekkeuken. Een heerlijk gebied!
Koop nu in de webwinkel van De Zwerver, of bij je favoriete boekhandel
Voor toegang tot de Verenigde Staten is al enige jaren een elektronische vergunning noodzakelijk, de ESTA (Electronic System for Travel Authorization). Deze is verkrijgbaar voor reizigers die onder het Visa Waiver Program vallen – dat zijn ingezetenen van Europese landen en onder meer van het VK, Chili, Japan, Nieuw-Zeeland. Maar let op: als je na 1 maart 2011 in Iran, Irak, Jemen, Libië, Noord-Korea, Somalië of Syrië bent geweest, of na 12 januari in Cuba dan wel van deze landen tevens de nationaliteit bezit, kom je niet voor de ESTA in aanmerking, neem dan tijdig contact op met de ambassade om je mogelijkheden te bespreken (… helaas kan het zijn dat je de VS voorlopig niet in komt).
Het handigste doe je de ESTA-aanvraag op je mobiele telefoon, omdat je ook je paspoort moet uploaden (zowel de fotopagina als de chip) en een selfie maken. De kosten bedragen op dit moment $21. Opgelet: er zijn diverse externe partijen die de ESTA aanbieden voor een veelvoud van dit bedrag. Let op het logo dat je bovenaan deze pagina ziet, die is van de officiële app.
Een tip om de vaak lange wachttijden bij Immigration te omzeilen: download de MPC (Mobile Passport Control) app en vul voor vertrek je gegevens in. Het activeren van je vluchtgegevens doe je direct bij aankomst. Hiermee kun je door een door veel minder mensen betreden en veel sneller doorstromende rij van de douane. Dit is het logo dat je hebben moet:
Sinds april 2025 is het voor reizigers naar het Verenigd Koninkrijk – dus zowel Engeland, Schotland, Wales als Noord-Ierland – verplicht om een ETA (Electronic Travel Authorisation) te hebben. Die vraag je het beste aan op je mobiele telefoon, omdat je daarmee het gemakkelijkst je paspoortgegevens (o.a. de chip) en een selfie uploadt.
De kosten bedragen op dit moment 16 pond, als je tenminste de UK ETA app gebruikt, met het hiernaast vermelde symbool; er zijn andere aanbieders in omloop die een veelvoud van dit bedrag vragen. Meer informatie over reizen naar het VK lees je op de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
In 2025 heb ik diverse reizen ondernomen ter voorbereiding van de nieuwe reisgids Ontdek Engeland – die voorgaande edities van Ontdek Groot-Brittannië tot collectors item gaan maken … Spijtig genoeg vervalt daarmee mijn net opgefriste content van Schotland, maar daarover volgt begin 2026 een update op deze website!
De hele maand januari van 2025 woedden opeenvolgende branden niet alleen in Hollywood – wat met name de Nederlandse kranten haalde – maar op talloze plaatsen in de metropool van Los Angeles en in het district San Diego. Ze waren het gevolg van extreme droogte in combinatie met enorme winden, tot wel 160 km per uur. Minstens 30 mensen vonden er de dood, 18.000 panden – huizen, maar ook scholen en kantoren – werden verwoest en meer dan 200.000 mensen moesten evacueren. Waterleiding, gas en elektra bleven nog lang niet beschikbaar. Verwoest werd een grondgebied van 23.000 ha. Dit verlies betrof 2% van Los Angeles County.
Grote toeristische trekpleisters als Disneyland Resort en Universal Studios bleven onaangetast en zijn open, evenals het Getty Center, de The Huntington en het Norton Simon Museum; ook het Hollywood Sign bleef intact. De Getty Villa bleef eveneens gespaard maar door de schade in de omliggende wijk en het terugbrengen van geleende werken in de lopende tentoonstelling bleef de Villa nog geruime tijd gesloten maar is inmiddels heropend (zie www.getty.edu). Het grootste materiële verlies in de toeristische sector zit in iconische locaties als het Theater Palisades en befaamde Hollywood-filmlocaties als het Will Rogers’ Ranch House, het Topanga Ranch Motel en de Reel Inn in Malibu; ook het Bunny Museum sneuvelde. Daarnaast zal het herstel van de infrastructuur nog geruime tijd in beslag nemen, waardoor vertragingen en beperkingen op je route kunnen ontstaan.
Dat president Trump buitenlanders niet met open armen ontvangt, wisten we al. Ook voor toeristen weet hij onrust te zaaien door striktere controles (al zijn de regels op zich niet veranderd!). Met de recente ontslagen van federale werknemers en forse financiële inperking heeft hij inmiddels ook een kaalslag aangebracht in diverse nationale parken en dupeert hij passanten. Het goede nieuws is dat federale rechters hebben uitgesproken dat die ontslagen wettelijk niet zijn toegestaan. Maar het zal in veel gevallen niet lukken om op tijd de vacatures, zeker van het seizoenswerk, weer in te vullen. Reizigers zullen daarom – zeker de eerste zomermaanden – toch rekening moeten houden met beperktere openingstijden en in sommige gevallen zelfs volledige sluiting van parken. Rondleidingen en speciale excursies zijn de eerste diensten die sneuvelen. Sanitaire voorzieningen zullen minder onderhouden worden en ook voor het afvoeren van afval is minder personeel beschikbaar. Inmiddels zijn beide bezoekerscentra van het Saguaro National Park bij Tucson gesloten. Het Yosemite National Park schrapte reserveringen voor honderden kampeerplaatsen. Controleer voor je bezoek de actuele status. De National Park Service heeft ook een praktische app.
Voor ons is het gevolg van Trumps maatregelen vervelend en teleurstellend. Maar voor een mooie (natuur)ervaring zijn er altijd alternatieven – zie mijn reisgids Zuidwest VS en houd mijn tips op deze website in de gaten. Echt dramatisch zijn de gevolgen voor de ontslagen werknemers en hun families, niet alleen van werknemers in de nationale parken maar ook de reisindustrie die daarmee samenhangt. Jaarlijks tellen de nationale parken meer dan 300 miljoen bezoekers, die daarbij in de regio volop gebruikmaken van transport en horeca. Nog meer dan anders raad ik je aan om in het hoogseizoen de drukstbezochte locaties te vermijden; bij vrijwel alle nationale parken liggen national forests die veel rustiger zijn. En kijk ook eens naar de locaties van het Bureau of Land Management (www.blm.gov); vooral in Nevada heeft dit orgaan een enorm grondgebied en ook in Utah vind je BLM-gebieden in de spectaculairste landschappen.
Als je een meerdaagse tocht maakt op de Surinamerivier, begrijp je goed dat het onderhoud van de kampen in de jungle niet eenvoudig is. Het geheel stopzetten van het toerisme tijdens de pandemie daar bovenop vormde de nekslag voor het jungleverblijf Awarradam. Wij waren daar voorjaar 2023 en het ooit zo mooie complex met losse houten huisjes en het centrale bar-restaurant-ontmoetingspunt was geheel verlaten, vervallen en overwoekerd. Maar het is inmiddels volledig opgeknapt en weer geopend! Daarmee vormt het een schitterende basis voor expedities over de Gran Rio.
Vergelijkbaar was het lot van het vakantiekamp bij Palumeu, waar nog Trio- en Wajana-volkeren wonen, de oorspronkelijke bewoners van het Amazonewoud. Maar ook daar kun je weer naartoe. Ongerepte jungle en een authentieke leefcultuur zijn onvergetelijke elementen van een tocht naar Palumeu. Het gebied is alleen met kleine vliegtuigen bereikbaar, vanaf vliegveld Zorg en Hoop. Na vijf kwartier ben je in een volkomen andere wereld. Hiervandaan ga je per korjaal verder en verken je met gidsen het Kasikasimagebergte, over stroomversnellingen en te voet door de jungle.
Je kunt individueel op pad, soms sluit je bij een ander klein gezelschap aan. Laat je voorlichten door Suzette van Suriname Holidays.
Dit artikel is een aanvulling op de ANWB reisgidsExtra Suriname
Hoewel het aantal mensen dat daadwerkelijk Cannery Row van John Steinbeck heeft gelezen drastisch afneemt, is zijn onderwerp in Monterey weer uiterst actueel. Even opfrissen: tijdens de Grote Depressie (jaren 1930) kelderde de voordien uiterst lucratieve visserij van Monterey – een groot deel van de vangst aan zalm en sardines werd er ingeblikt in de fabrieken aan een straat die later ‘Cannery Row’ werd genoemd. In het boek van Steinbeck leven veel mensen onder de armoedegrens en een notoire groep zwervers probeert desondanks het leven op te fleuren. Er is een bioloog die er experimenten doet en de spil vormt van het liederlijke leven in het vissersdorp – dat notabene ooit de hoofdstad was van Californië.
Het boek gaat grotendeels over onderlinge verhoudingen en drinkgelagen, maar we lezen er ook over de beginfase van ecologisch bewustzijn. De hoofdpersoon van het boek is gebaseerd op een onderzoeker die daadwerkelijk in Monterey woonde en werkte, en een vriend was van de schrijver Steinbeck: Ed Ricketts.
Tientallen jaren overbevissing vormde de nekslag voor de populatie sardines en ansjovis (allebei haringachtigen) in de Monterey Bay. Daarmee verdween een belangrijke schakel in de voedselpiramide.
Maar wat zagen we in de zomer van 2024? De al decennia grote populatie zeeleeuwen op de pieren van Monterey explodeerde – de dieren namen San Carlos Beach over en in oktober van 2024 zelfs een aangrenzend park, waar ze knokten om de beste plekken op de picknicktafels. De daklozen die daar al jaren te vinden waren, moesten hun heil elders zoeken. De oorzaak werd nog even gezocht in een uitzonderlijke voortplantingsdrang van de zeeleeuwen, maar is bijgesteld: de sardines zijn terug! Door de grote populatie zeeleeuwen nam ook het aantal orka’s en witte haaien fors toe. Is dit herstel van het ecosysteem het gevolg van de jarenlange beschermingsmaatregelen in de Monterey Bay? Het zou een kroon vormen op het werk dat onder meer het Monterey Bay Aquarium Research Institute al decennia doet. Je komt er veel meer over te weten, en je ziet er het boeiende onderwaterleven van dichtbij, in het Monterey Bay Aquarium, montereybayaquarium.org, aan … Cannery Row.
Te zien tijdens een whalecruise in de Monterey Bay, juli 2024
Overigens heeft de visconservenindustrie nog een opleving doorgemaakt tijdens WOII, toen ingeblikte vis een belangrijke bron vormde van de voedselindustrie; eind jaren 60 was het geheel gedaan en sindsdien zijn de oude fabrieken voornamelijk ingenomen door horeca.
De werkzaamheden ten zuiden van Big Sur waren nog niet afgerond toen zich in maart jl. een nieuwe ramp voordeed op de befaamde kustweg. De door zware regen veroorzaakte heftige modderlawine spoelde de grond onder het asfalt van de Rocky Creek Bridge weg en sloeg enorme gaten in het wegdek. Een paar dagen zaten bewoners en toeristen vast in Big Sur. Nog steeds zijn er werkzaamheden gaande, maar dit traject is weer begaanbaar. Verder zuidwaarts, ten noorden van Lucia, is Highway 1 nog steeds niet open – sinds de Paul’s slide die in juni 2023 de weg blokkeerde. De verwachting voor heropening is al diverse malen bijgesteld, nu staat die op voorjaar 2026. Concreet: je kunt vanuit het noorden Big Sur – weer – bereiken maar zult moeten omdraaien om je route te vervolgen. Vanuit het zuiden is vanaf november 2024 Highway 1 tot Limekiln State Park weer bereikbaar voor dagtoerisme; het is vooralsnog onduidelijk wanneer de kampeerterreinen daar weer opengaan.
Het risico op nieuwe afsluitingen is er overigens altijd, zorg dat je daarom altijd een plan B hebt en ook kort tevoren nog de situatie checkt: hier vind je de website van de Californische wegendienst
Mooi alternatief voor de gelauwerde Highway 1 tussen Carmel, Big Sur en Morro Bay is een bezoek aan de schitterende kustlijn van Pacific Grove. Dit stadje grenst direct aan Monterey (en het aquarium), je ziet er zeehonden, zeeleeuwen, otters, pelikanen en niet zelden de ‘puffs’ van walvissen. Lovers Point is terecht een favoriete start plek, een van de weinige waar je veilig een duik in het koude oceaanwater kunt nemen. Of je huurt er een kajak. Ook het Point Lobos State Natural Reserve, bij Carmel, heeft een nog ruigere, schitterende kustlijn en is een fijne plek waar je zo een (halve) dag kunt wandelen.
Om je route vanaf Carmel zuidwaarts te vervolgen is de Carmel Valley Road landschappelijk een heel aantrekkelijk alternatief, hoewel voor grote campers niet ideaal door het smalle bochtenwerk (kies dan voor de aansluiting naar Highway 101 via Salinas). Voor kampeerders, zeker die van wandelen houden, zou ik de omweg via Pinnacles National Park voorstellen. Rijd naar de oostelijke ingang, want daar zijn de meeste wandelpaden en bevindt zich de fraai gelegen camping (er is geen doorsteek tussen het oostelijke en westelijke deel van het park). Op weg naar Santa Barbara over Highway 101 kom je verder zuidelijk langs het internationaal nog tamelijk onontdekte wijngebied van Paso Robles (naar mijn smaak beter dan Napa en Sonoma …); als je op weg bent naar Sequoia/Kings Canyon, Death Valley en/of de andere grote parken van het zuidwesten, dan sla je hier af naar het oosten. Reis je verder naar Santa Barbara, dan is San Luis Obispo is een leuke plaats om een dag (en nacht) door te brengen; de weg naar Santa Barbara is hiervandaan ook echt mooi, door een oud vulkaanlandschap en langs interessante misslons.
