Na twee weken rondrijden op Jamaica had ik genoeg materiaal om boekenvol te schrijven over het land en de mensen. Maar ik concludeerde dat er geen toeristen waren die er waarschijnlijk maar iets van zouden lezen. Daarom komt er geen nieuwe reisgids; voor wie toch nieuwsgierig is volgen hier een paar feiten en sfeerschetsen.
Reggae, rasta
Wat is het belangrijkste toeristische handelsmerk van Jamaica? Inderdaad: Bob Marley – zijn huizen, zijn legacy. Maar behalve reggae hoor je ook volop ska, rocksteady, roots, dub en dance, vooral: hard, tijdens live-feesten of gewoon uit enorme muziekinstallaties die elk zichzelf respecterend dorp heeft. Als je daarbij blij wordt van een joint tref je het op Jamaica zeker. Rastakapsel mag maar hoeft niet. Profiel van de fans? Iedereen – hoewel de gemiddelde leeftijd iets hoger ligt dan meestal bij popmuziek. Komt misschien ook door King Charles III: bij hem staat Could You Be Loved van Bob Marley & the Wailers op nummer 1 van zijn playlist. Wil je meer horen over muziek op Jamaica, luister dan de Grote Podcastlas Jamaica.
Bestuur en bevolking
Nu we toch bij Charles zijn beland: sinds de onafhankelijkheid in 1962 werd uitgeroepen is Jamaica een constitutioneel koninkrijk met een parlementaire democratie en een direct gekozen minister-president. Het is dus een onafhankelijk land, wel binnen het Britse Gemenebest (Commonwealth real) en met aan het hoofd King Charles III. Al spraken we Jamaicanen die verwachten dat daar spoedig verandering in komt met het toenemende nationalistische sentiment. Er wonen iets minder dan 3 miljoen Jamaicanen op het eiland dat ongeveer een kwart van de oppervlakte van Nederland beslaat. Een even groot aantal Jamaicanen woont in het buitenland, vooral in de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk.
Het Engels is de officiële taal van Jamaica; de meeste inwoners spreken het Jamaicaanse Patois, wat een mengeling is van vooral Afrikaanse en Europese talen. Een aparte bevolkingsgroep op Jamaica vormen de Marrons, in het uiterste oosten; het zijn afstammelingen van de eerste tot slaaf gemaakten die in de 17e eeuw naar de bergen en grotten vluchtten en met hulp van inheemse Taino en Arawak voor de (Britse) kolonisten onoverwinnelijk bleken. Ze hebben sindsdien soevereiniteit.
De meeste toeristen vliegen naar Montego Bay aan de noordkust, na hoofdstad Kingston de grootste stad van Jamaica; reistijd tussen deze steden bedraagt al gauw 4 uur (215 km).
Blue Mountains
De Blue Mountains zijn een schitterend maar nog steeds niet gemakkelijk doordringbaar gebied. Met toppen tot 2300 meter is het een imposante bergketen en het vrij hoge neerslagcijfer zorgt voor veel groen. Ultieme beleving is de zonsopgang op Blue Mountain Peak, maar de kans dat die in de wolken verloren gaat is groot. Erg leuk – vonden wij – is een wandeling met gids door de jungle en langs koffie- en bananenplantages, met tot besluit een duik in een snelstromende rivier. Je kunt er ook een koffieplantage bezoeken, Blue Mountain koffie is echt van topkwaliteit – maar je kunt die ook elders op het eiland kopen.
Als je echt even wilt ontkoppelen raden we de Blue Mountain Wilderness Retreat aan, heel basic, midden in de jungle, circa 20 minuten lopen vanuit het bergdorp Bangor Ridge.
Georganiseerde excursies gaan vooral vanuit Kingston naar de zuidelijke Blue Mountains. Er rijden veel taxi’s (kilometerprijs 500 JMD), veel goedkoper zijn de taxibusjes. Wij waren maar wat blij met onze huurauto maar raden zelf rijden alleen aan als je niet terugschrikt van zeer slechte wegen en links rijden. Rijd defensief, wees voorbereid op onverwachte inhaalmanoeuvres van medeweggebruikers en verrassende verkeersaanwijzingen: wij negeerden een wegwerker met een rood bosje bloemen – waar hij bij gebrek aan een stopbord mee zwaaide …
Zoet en zout water
Snorkelen kan heel goed aan de noordwestkant; echt prachtig is het onderwaterlandschap bij Xtabi on the Cliffs en bij Rockhouse, allebei in West End Negril. Een attractie vormen daar ook de grotten langs de kust, maar voor de onderwaterfauna voegen die niet veel toe. Accommodaties van West End hebben bijna allemaal hun eigen trapje direct de zee in – of je springt van de vulkanische klippen. Ook kun je een snorkelexcursie boeken die je verder de zee op brengt. Met jonge kinderen is het begrijpelijk om te kiezen voor een afgebakend zandstrand met ondiep zeezwemwater; de resorts aan Negrils Seven Mile Beach – die niet veel langer is dan drie mijl – lenen zich daarvoor goed.
Voor veel toeristen blijkt een catamarantrip naar Rick’s Café een hoogtepunt. Een botenparade vertrekt vroeg in de middag van resorts aan de Seven Mile Beach naar dit drukstbezochte café-restaurant van het eiland. In de loop van de middag barst dat uit zijn voegen met een feestende menigte. Meestal varen de boten ruim voor zonsondergang weer terug maar dat drukt de pret doorgaans niet. Rick’s Café vormt ook een inspiratiebron voor wie een serieuze sleeve tattoo overweegt.
Elke aanbieder van excursies heeft trips naar watervallen in het pakket. Het beroemdst zijn de YS-Falls en de Dunn’s River Falls. Wij kozen voor de Benta River Falls. Het protocol is overal hetzelfde: je loopt en zwemt met een begeleider door de stroomversnellingen en poeltjes, soms klim je naar een hoger deel. Je gids zorgt voor wat entertainment. Vrijwel overal bedraagt de entree 25 dollar p.p. In de omgeving van Mandeville zijn ook wat verstopte watervallen … zo vonden wij de St. Toolis River Falls die nog niet werden geëxploiteerd.
Bij Black River kun je een excursie maken door de mangrove en vrijwel zeker krokodillen zien. Wonderlijk fenomeen in de wetlands: door moerasgassen ontstaan geregeld branden, die doorgaans vanzelf weer doven. Je ziet dit verschijnsel ook in het achterland van toeristengebied Negril.
Aan weerszijden van Port Antonio vind je tal van schitterende azuur- en groenblauwe baaien, zoals de fameuze Blue Lagoon. Voor een romantisch tochtje kun je instappen in een eenvoudige pirogue of op een bamboe raft met punteraar. Aan de oostkust is de zee op de meeste plekken te woest voor zwemmers, een van de oostelijkste geschikte baaien is Winnifred Beach.
Culinair
Locals beweren dat de vulkanische bodem voor het voedsel zorgt dat de Jamaicaan zo sterk maakt. Van plaatselijke bodem zagen wij allerlei variaties zoete aardappel, 50 soorten bananen, kokos. Wat je vooral kunt verwachten is jerk chicken – in een pimentmengsel geroosterde/gerookte kip – met rijst en bonen, komt in variaties met rund-, varkens of geitenvlees. Ook curry’s worden veel gegeten. In lokale tentjes is het visaanbod meestal een gestoofde witvis. Als het er is: probeer een (vegetarische) pasta met ackee, een vlezige fruitsoort die ook in het ontbijt met zoute vis wordt gegeten. Voor een uitgebreid assortiment verse vis en schaaldieren hebben de luxere restaurants het meeste aanbod. Bij uitstek aan de zuidoostkust, bij Treasure Beach, kun je de vissers met hun waren het strand op zien lopen en direct serveren in kleine restaurantjes: de toppers zijn daar kreeft, krab en garnalen.
Rum
De Britten plantten in de 17e eeuw suikerriet aan; niet alleen was suiker een waardevol product, bijproducten van het suikerriet konden worden gedistilleerd tot rum. Dat was en is uitstekende handelswaar … Het werd destijds internationaal zelfs als betaalmiddel geaccepteerd. Zeer gerenommeerde bedrijven zijn Appelton, Hampden en Worthy Park, die een volle rum produceren. De bruine rum is wat steviger van smaak en heeft op eikenhout gerijpt, de witte rum wordt het meeste in cocktails gebruikt.
Sport
Naast muziekcoryfeeën zijn sporters hier echte BJ-nen. Sinds de deelname aan de Olympische Zomerspelen (vanaf 1948) wist het land 93 medailles te behalen, waarvan 92 in de atletiek. Usain Bolt heeft daarvan 8 gouden medailles op zijn naam staan. De afgelopen jaren blonken bij de dames Elaine Thompson-Herah en Shelly-Ann Fraser-Pryce vooral uit op de WK’s. Sinds 1988 doet Jamaica met een bobsleeteam mee aan de Winterspelen, tot nu toe nog zonder resultaat.
Geld
De Jamaicaanse dollar is de locale munteenheid; je kunt ook met Amerikaanse dollars betalen, wisselgeld krijg je in Jamaicaanse dollars. Zorg voor wat cash als je onderweg iets wilt kopen bij kleine winkeltjes; in de resorts kun je overal pinnen, nog niet overal is contactloos betalen mogelijk. Het prijsniveau is vergelijkbaar met dat bij ons – verwacht geen goedkope vakantie.
Allergieën vormen de enige reden om niet naar Jamaica te gaan: voor wietgeur, voor de kleurencombinatie groen-geel-zwart-rood, voor harde muziek. Maar met wat moeite kun je ook daar aan ontkomen.
