Hieronder vind je reisverhalen die niet elders gepubliceerd zijn, en speciale tips van Angela. Soms betreft dit bestemmingen waarvoor niet genoeg plaats is in de reisgidsen, Angela’s persoonlijke favorieten, of situaties die lastig actueel te houden zijn in de gedrukte media.
Adventstijd, kerstshoppen: voor veel mensen een hoogtepunt in het winterseizoen. De afgelopen jaren heb ik heel wat kerstmarkten gezien, aangestoken door het tomeloze enthousiasme van mijn vriend Q. Onze favorieten? Aken, dat heeft de juiste kerstsfeer met de Dom als kers(t) op de taart. Of kies voor het Duitse Soest (Zoost) als dat voor jou dichterbij is. Zeker, Keulen en Berlijn zijn groter en bekender, maar naar Aken en Soest kun je vanuit het midden en zuiden van Nederland ook gemakkelijk als daguitstap.
De lekkerste glühwein (vin chaud) dronken we in Luik (met peer en mango!), waar de diverse markten een breed aanbod hebben. Schitterend is het decor van de kerstmarkten in Straatsburg. Ben je in Lille (als stad een aanrader maar de kerstmarkten blijven voor ons steken op een zesje), bezoek dan de kleine, duurzame kerstmarkt van Roubaix. Voor een meerdaagse kerstmarkt-estafette is Londen de absolute winnaar, met talloze kerstmarkten en de mooiste etalages; voor glue wine vind je daar vast een gevatte kelner, maar beter houd je het er op mulled wine.
Hoewel het aantal mensen dat daadwerkelijk Cannery Row van John Steinbeck heeft gelezen drastisch afneemt, is zijn onderwerp in Monterey weer uiterst actueel. Even opfrissen: tijdens de Grote Depressie (jaren 1930) kelderde de voordien uiterst lucratieve visserij van Monterey – een groot deel van de vangst aan zalm en sardines werd er ingeblikt in de fabrieken aan een straat die later ‘Cannery Row’ werd genoemd. In het boek van Steinbeck leven veel mensen onder de armoedegrens en een notoire groep zwervers probeert desondanks het leven op te fleuren. Er is een bioloog die er experimenten doet en de spil vormt van het liederlijke leven in het vissersdorp – dat notabene ooit de hoofdstad was van Californië.
Het boek gaat grotendeels over onderlinge verhoudingen en drinkgelagen, maar we lezen er ook over de beginfase van ecologisch bewustzijn. De hoofdpersoon van het boek is gebaseerd op een onderzoeker die daadwerkelijk in Monterey woonde en werkte, en een vriend was van de schrijver Steinbeck: Ed Ricketts.
Tientallen jaren overbevissing vormde de nekslag voor de populatie sardines en ansjovis (allebei haringachtigen) in de Monterey Bay. Daarmee verdween een belangrijke schakel in de voedselpiramide.
Maar wat zagen we in de zomer van 2024? De al decennia grote populatie zeeleeuwen op de pieren van Monterey explodeerde – de dieren namen San Carlos Beach over en in oktober van 2024 zelfs een aangrenzend park, waar ze knokten om de beste plekken op de picknicktafels. De daklozen die daar al jaren te vinden waren, moesten hun heil elders zoeken. De oorzaak werd nog even gezocht in een uitzonderlijke voortplantingsdrang van de zeeleeuwen, maar is bijgesteld: de sardines zijn terug! Door de grote populatie zeeleeuwen nam ook het aantal orka’s en witte haaien fors toe. Is dit herstel van het ecosysteem het gevolg van de jarenlange beschermingsmaatregelen in de Monterey Bay? Het zou een kroon vormen op het werk dat onder meer het Monterey Bay Aquarium Research Institute al decennia doet. Je komt er veel meer over te weten, en je ziet er het boeiende onderwaterleven van dichtbij, in het Monterey Bay Aquarium, montereybayaquarium.org, aan … Cannery Row.
Te zien tijdens een whalecruise in de Monterey Bay, juli 2024
Overigens heeft de visconservenindustrie nog een opleving doorgemaakt tijdens WOII, toen ingeblikte vis een belangrijke bron vormde van de voedselindustrie; eind jaren 60 was het geheel gedaan en sindsdien zijn de oude fabrieken voornamelijk ingenomen door horeca.
Veel toeristen rijden in Zuidwest-Utah over de Interstate 15, tussen Las Vegas en Salt Lake City. Voor kampeerders ligt er een vergeten juweel zo’n 20 kilometer ten noordwesten van St. George, aan een afslag van Highway 18: Snow Canyon State Park. Dat is een kleurrijk vulkanisch landschap met gestolde lava, kraters, versteende zandduinen en andere verschijningsvormen, maar ook slot canyons met duizenden jaren oude rotstekeningen. Je kunt er goed een dag doorbrengen en eventueel kamperen tegen een schitterend decor. Mocht de camping er vol zijn, dan zijn er wellicht nog plaatsen verder noordelijk bij het Baker Dam Recreation Area. De website van Utah State Parks werkt momenteel niet voor buitenlandse IP-adressen (dus wel als je VPN gebruikt); zie ook utah.com/destinations/state-parks/snow-canyon-state-park.
Slot canyon in Cathedral Gorge
Cathedral Gorge
Ligt je bestemming westwaarts (Death Valley, Yosemite) dan passeer je aan Highway 93 een paar kilometer ten noorden van Panaca (Nevada) een verrassend canyonlandschap: Cathedral Gorge State Park. Ook hier ligt vulkanische activiteit ten grondslag aan de morfologie, waarin het erosieproces van het bentoniet vormen aanbracht die inderdaad aan kathedralen en steden doen denken. Daarbij zijn er slot canyons gevormd. De camping (22 plaatsen) heeft stromend water en elektriciteit is beschikbaar. Informatie over wandelingen en kamperen op parks.nv.gov/parks/cathedral-gorge.
Met een beetje fantasie zie je in de rotsformatie aan de oostkant van Panaca, al zichtbaar vanaf weg 319, de Teapot Arch.
Op onze roadtrip van oost naar west in oktober 2024 bleven we zo veel mogelijk weg van de Interstates. Dat betekende geregeld zigzaggen met soms nog een extra lusje omdat we de verleiding niet konden weerstaan … Omdat het najaarslicht er zo prachtig was, besloten we na een mooie middag ook de avond en nacht door te brengen in Navajo National Monument. De voorzieningen van Canyon View Campground zijn minimaal, maar het uitzicht bovenop de heuvelkam krijgt vier sterren! Er zijn 14 plaatsen, het terrein is ’s winters gesloten en niet geschikt voor grote campers. Sunset View Campground (31 plaatsen) bevindt zich lager en heeft drinkwater. De wandelpaden in het park voeren door de canyon en naar eeuwenoude klipwoningen van de natives. Backpacktrips en wandelingen met gids zijn er ook mogelijk. Zie ook https://www.nps.gov/nava.
Canyon View Campground, Navajo National Monument
Verder westwaarts zie je langs Highway 98 diverse aankondigingen van excursies in Antelope Canyon, aangeboden door de (native) landeigenaren. Die kloof heeft diverse vertakkingen en vooral de delen die zich ondergronds bevinden, vormen de grote attractie. Met busjes ga je in groepen naar het startpunt; de meeste excursies duren anderhalf tot twee uur, prime time is als de zon recht boven de openingen staat, maar op andere momenten is de ervaring ook indrukwekkend. Reserveren aanbevolen, per organisatie is de exacte locatie – en prijs – verschillend, ook de tijd die je krijgt om rond te kijken varieert. Wij vonden de duurdere, als fototour aangeboden trips niet per se aantrekkelijker dan de ‘gewone’ anderen.
Antelope (X) Canyon
Bij Page sluit Highway 98 aan op Highway 89. Zuidwaarts kun je – via Horseshoe Bend – naar de Grand Canyon. Highway 89 noordwaarts gaat door Utah, door het uitgestrekte Grand Staircase-Escalante National Monument met spectaculaire maar veel onbekendere en veel minder druk betreden geologische fenomenen, in de richting van Zion en Bryce.
Voor de komende editie van mijn reisgids Normandië en Bretagne ben ik al volop op pad geweest. Wat is het toch een fantastische streek. Hoewel je naar de Bretonse kust al gauw een volle dag onderweg bent, is een eerste halte in Normandië met hooguit 1 laadstop te bereiken … Mijn trouwe reisgezel Marcel nam een paar dagen eerder een voorsprong en ging per fiets – we spraken af in Deauville. We zagen de voorbereidingen voor de 70-jarige herdenking van D-Day; de invasiestranden zijn ook na zoveel tijd nog een heel actueel thema in de regio – indrukwekkend, ijzingwekkend. Tegelijkertijd biedt het natuurschoon veel troost. Voor het ‘brede plaatje’ vond Marcel het absoluut nodig om de kust vanuit de lucht te bekijken …
Mont Saint-Michel
Omgeving Roscoff
Carentan vuurtoreneiland
Koop de gids nu in de webwinkel van De Zwerver, of bij je favoriete boekhandel
Je hebt de sporen van de royalties in London al gevolgd, een gin tonic gedronken in een van de highrise-bars, bent in een dubbeldekker gestapt en hebt gewinkeld. Loop dan een paar straten van Kensington Street naar Holland Park en duik in een andere wereld: die van de kunstenaar Frederic Leighton (1830-1896). Hij ontwierp het samen met zijn vriend, de architect George Aitchison. Wat op het eerste oog nog een nog niet zo spectaculair woonhuis lijkt, bevat binnen een wereld aan stijlen. Turkse tegels, Syrisch inlegwerk en Italiaanse oude meesters, weinig herinnert je eraan dat je in London bent. Als je iets van schilderstijlen weet, herken je wellicht Leightons verwantschap met de prerafaëlieten en arts & crafts. Laat dat alles bezinken in de tuin of het museumcafé. En loop dan met andere ogen verder door de wijk.
Een bezoek aan Suriname is niet compleet zonder een bezoek aan Het Bos. Er zijn enkele gemakkelijk toegankelijke junglebossen in de directe nabijheid van Paramaribo. Maar probeer zeker ook de (Suriname) rivier op te gaan. Dat gaat altijd met gidsen, die je kunt reserveren via onder meer Suriname Holidays, Su4you, Waterproof Tours. Met alle gidsen ter plaatse hebben we alleen maar heel goede ervaringen. Sensi, meneer Kas & tante Gerda, Fred, Jeffrey, Chapeau en zijn zoon Orfeo, om slechts enkele te noemen, zijn fantastische mensen die werkelijk iets toevoegen aan je reis: kennis én plezier!
Een uurtje per korjaal vanaf Atjoni – de plek waar je van een busje of auto overstapt naar de Surinamerivier – liggen de comfortabele resorts als Anaula en Knini Paati. Heerlijk als je naast de klamme jungle prijs stelt op een heuse douche en zwembaden. Veel meer jungle-experience krijg je als je er nog 5-6 vaar-uren aan vastknoopt, inclusief passages over stroomversnellingen waar je moet uitstappen; bij Gran Dam kunnen alleen smallere en wendbaardere boten varen en stap je over. Dat betekent steeds even verkoeling van het water – voeten en broekspijpen blijven gegarandeerd niet droog. Voor expeditie Gran Rio worden in Kajana de laatste benodigdheden ingeslagen: foerage, schone hangmatten en klamboes. En daarna zijn de gidsen extra gespitst op de fauna: een kaaiman, tijgerreiger of wellicht een capibara op de oever. Net voor Sintiadam bevindt zich het hangmattenkamp met zwemsula voor de deur. De avond en nacht zitten vol geluiden …
Wat is er mooier dan in het ochtendgloren een jungletocht maken? Onze bootsman had de anaconda nog even uit de korjaal gewerkt zodat we comfortabel konden zitten. Bij het pad naar de Schildpadberg, een minuut of 20 varen, legden we aan en gingen te voet verder. Doorlopen was er niet bij, steeds bleken er bijzondere kikkers langs het pad; vallende maripaschillen duidden op plagende apen. En hevig geritsel bleek van een groep boszwijnen te komen. Na 2 uur lopen vormde het uitzicht over het Wilhelmina- en het Kasikasimagebergte een beloning, maar we keken alweer uit naar de avontuurlijke terugtocht.
Dendrobates tinctorius Cobalt Hangmattenkamp Sintiadam Sensi laat ons avondmaal zien: een verse pacu: een vis met een vegetarisch dieet
Uitzicht vanaf de Schildpadberg
Dit artikel is een aanvulling op de ANWB reisgidsExtra Suriname
Na uren lopen over de keienstraatjes is het extra fijn fietsen … Een prima rondje maak je door vanaf het Citadelpark de rivier de Deûle en door dan het Canal de Roubaix te volgen. Roubaix maakt deel uit van de metropool Lille en heeft een paar topbezienswaardigheden, waaronder het Musée La Piscine – inderdaad in een voormalig zwembad – en aan de rand van deze deelgemeente de schitterend gerestaureerde Villa Cavrois. Of ga op ontdekkingstocht langs muurschilderingen en de winkels en ateliers van jonge ontwerpers en zoek een originele plek voor je pauze. Allemaal te vinden in het nieuwe gidsje Extra Lille.
Reken op circa 25 km fietsen, met enig hoogteverschil. Er is overigens ook een prima tramverbinding tussen Lille en Roubaix en ook het metronetwerk brengt je vrij dicht bij het museum, de villa en de winkels.
La Piscine, Roubaix
Villa Cavrois, een architectonische tijdreis
KNGB, ontwerpers van originele lampen, Le Vestiaire
Al tientallen keren heb ik de prachtige kustweg gereden tussen Carmel tot voorbij Big Sur. Werkelijk elk seizoen is het daar prachtig – met veel of weinig wolken, veel of weinig wind, de winterzon of met de versluiering die er vaak in de zomer hangt. Potdicht zit het er soms ook, maar dan ben je wel extra blij met de openingen die er dan altijd wel komen. Nu was het een goed moment ook weer wat verder door te rijden en eindelijk het deel waar Highway 1 landinwaarts gaat, tussen Pismo Beach en Gaviota, eens goed te bekijken. Niet in de laatste plaats omdat ik niet eerder in de winter bij de zeeolifantenkolonie van Piedras Blancas was. Fotografen? Dit wordt een van je droomreizen. Wandelaars? Doen! Minder bekende maar heel missions bekijken? Gaan! De folkore van Solvang? Leuk!
De gulden regel is: stoppen waar je stoppen kan. En even de tijd nemen. Altijd heb je kans dat het licht verandert in een nog spectaculairder tafereel, zie je pufjes in de rimpelingen van de oceaan die op walvissen duiden, zweeft er tussen de kalkoengieren toch ineens een Californische condor …
Net voorbij Ragged Point zie je langs de kust vaak al zeeolifanten. Stoppen mag daar niet, het beste en veiligste zie je de dieren bij het beschermde deel van Piedras Blancas – dat staat goed aangegeven. In januari en februari bevallen de vrouwtjes hier – de meeuwen staan als ontvangstcomité klaar voor de placenta. Ze blijven hier nog tot eind mei, terwijl de jongen in rap tempo groeien en de moeders vervellen. Dan komen de (bijna) volwassen mannen, ook al om hun huid en haar te vervangen; de bloedcirculatie aan land is hiervoor nodig. Deze mannen komen en gaan tot september. De oudste en grootste mannetjesdieren hebben de prominentste, karakteristieke neuzen. In het najaar zijn er vooral jonge mannetjesdieren, die spelen en knokken om hun krachten op te bouwen – en de toeschouwers vermaak bieden. Op deze webcam zie je wat er actueel gaande is.
Op een heuvel in het achterland staat het roemruchte Hearst Castle; op de landerijen ervoor lopen verwilderde zebra’s, uit de periode van William Randolph Hearsts verzamelwoede. Sommige Nederlanders slaan deze attractie (wel reserveren …) opzettelijk over, maar ik vond het toch een iconische, interessante plek en een boeiende afdruk van die tijd (1920-1947).
Bij de rots van Morro Bay slaat de weg landinwaarts naar San Luis Obispo en komt pas weer net voor Pismo Beach bij de kust. Pal aan Highway 1 verdient van oktober tot februari het vrij toegankelijke vlinderbos een bezoekje; de Monarch Butterfly Grove. Daar paren de vlinders die vanuit British Columbia (Canada) en de staten Washington en Oregon helemaal hiernaartoe zijn gevlogen. Het vrouwtje legt dan eieren, in de eucalyptusbomen; de nazaten hieruit vliegen in drie tot vier generaties terug naar hun noordelijke leefgebieden. Er zijn een paar van deze pleisterplaatsen, de afgelopen jaren was deze de drukst bezochte – tot wel 25.000 in topjaren. Hun aantal nam wel gestaag af.
Mission Santa Ines, Solvang
Kapel van de Santa Ines
Van de in opdracht van de Spaanse koning opgerichte 21 missions, langs de Camino Real tussen San Diego en Sonoma, liggen die van Lompoc en Solvang enigszins buiten de gebruikelijke toeristenroute. Wel geven ze een heel goed beeld van hun bloeitijd, de tweede helft van de 18e en vroege 19e eeuw. Zo zie je in de intensief gerestaureerde La Purissima Mission (1787) bij Lompoc heel goed hoe de nederzetting van Chumash, Franciscanen en kolonisten draaide. Overigens werd de mission na de aardbeving van 1812 verplaatst naar de huidige locatie, waar je niet alleen de gebouwen en tuinen kunt verkennen maar je benen kunt strekken op tientallen kilometers wandelpaden. Kleiner maar zeker sfeervol is de Mission Santa Ines (1804) aan de rand van Solvang – het ‘Deense’ dorp waar vooral Amerikanen zich zo graag in Europa wanen. Wel bij een glaasje wijn uit de streek.
Solvang
Ten zuiden van Solvang ligt een bergachtig landschap, met daarin het Gaviota State Park. Een aanrader is de wandeling naar Gaviota Peak, met schitterende uitzichten over oceaan en de hiervandaan zo duidelijk vulkanisch ogende keten. Het kan er wel erg warm worden – in januari was het ronduit aangenaam.
Gaviota Peak
Prima en betaalbare motels vind je onderweg bijvoorbeeld in San Simeon, (sorry Cambria, iets houdt me bij jullie altijd tegen), San Luis Obispo of Lompoc. Ook Big Sur zelf heeft logies, maar dat is heel prijzig – evenals bij een aantal andere resorts onderweg.
Ongeveer een week per maand stroomt Straatsburg vol met Europarlementariërs, als de plenaire vergadering van het parlement van de Europese Unie plaatsvindt. Maar toeristisch is de stad het hele jaar aantrekkelijk: in het voorjaar verschijnen de eerste terrassen aan de Ill en het prilgroene blad aan de platanen, in de zomer draait het schema van de rondvaartboten op volle toeren, het najaar legt een gouden glans op de schitterende kathedraal en andere oude gebouwen en wordt de verse wijn (bourru) geschonken, tijdens de advent stromen bezoekers toe naar de befaamde kerstmarkt. Mocht het regenen: Straatsburg is een super-museumstad, met collecties van archeologisch vondsten (L’Oeuvre Notre-Dame) tot hedendaagse kunst (MAMCS).
Begin 2020 verschijnt een nieuwe editie van Elzas, Vogezen en Jura, waar Straatsburg uitgebreid in is opgenomen. Ter voorbereiding daarvan was ik de afgelopen maand tweemaal een weekje in het gebied. Mijn toppers daarvan:
*rondleiding in het Europese Parlement – gratis toegang (denk aan legitimatiebewijs) duurt een uur, met audioguide in taal naar keuze en 360 graden film; zie hier voor het rooster.
*het blotevoetenpad bij Ehnwihr-Muttersholz; start bij het Maison de la Nature, koop er de ter plaatse gemaakte koekjes voor extra zintuiglijke beleving onderweg en ga op avontuur! Bij uitstek geschikt voor jeugd en wie zich jeugdig voelt.
*wederom bevestigd: de Route des Vins tussen Dambach en Obernai is en blijft mijn favoriet. Fietsen gaat elk jaar zwaarder, de wijnen worden elk jaar lekkerder.
Château de Pourtalès, waar de Europarlementariërs graag verblijven maar buiten de plenaire weken heel betaalbare en fijne logies
(in het Châlet) beschikbaar is.
Bonus als je de Elzas aan de zuidzijde verlaat: maak een wandeling in Belfort,
zie de grote leeuw voor de citadel (zie hiernaast)
en merk op hoe groot in Belfort de Franse invloed op de architectuur is.
Je echte fietsmaatje zet je onderweg erheen af op de Route des Crêtes
en je spreekt af op de Place d’Armes.
